Hurda Nedir?
Hurda, işlevini tamamlamış ve atıl hale gelmiş malzemelere verilen isimdir. Hurda türleri demir, çelik, bakır, alüminyum gibi metallerin yanı sıra kağıt, cam, plastik, teknolojik atık ve otomotiv parçaları olarak sıralanabilir. Günümüzün en değerli hurda malzemeleri ise metal hurdalardır. Bu metaller arasında demir, çelik, alüminyum, bakır ve kurşun gibi değerli metaller yer alır.
Hurdanın Önemi Nedir?
Metal hurdaları, sanayi üretim süreçlerinde yeniden kullanılabilecek değerli bir kaynak olarak görülür. Bu hurdaların geri dönüştürülmesi hem doğal kaynakların korunmasına katkı sağlar hem enerji tasarrufu yaratır hem de atık miktarını azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca metal hurdaların geri dönüştürülmesi ekonomik bir faaliyettir ve metal işleme sanayisinin bir parçasını oluşturur. Kısaca hurdacılık, malzemelerin ayrıştırılıp yeniden işlenmesini, pazarlanıp satılmasını ve geri dönüşümünü sağlayan, dünyada ve ülkemizde atık yönetimine katkı veren bir hizmet sektörüdür. Hurdacılık sektörü geri dönüşümü yapılabilen hemen her çeşit hurdanın toplama ve depolama faaliyetlerini gerçekleştirir ve ülke ekonomisine büyük ölçüde fayda sağlar. Hurdanın önemini ortaya koyan bazı önemli unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:
Doğal Kaynakların Tükenmesinin Önlenmesi: Hurda, yeni metaller elde etmek için gereken doğal kaynakların tükenmesinin önüne geçer. Geri dönüşümü yapılan hurda metaller, yeni ürünlerin üretiminde kullanılarak madencilik faaliyetlerine olan ihtiyacı azaltır.
Enerji Verimliliği: Hurda metallerin geri dönüştürülmesiyle maden çıkarma, işleme ve rafine etme gibi enerji yoğun süreçlere duyulan ihtiyaç azalır. Böylelikle enerji verimliliği sağlanır ve çevre üzerindeki olumsuz etkiler önemli ölçüde azalır.
Atık Miktarının Azaltılması: Hurda metallerin geri dönüştürülmesi atık miktarını azaltır ve metal atıkların çöp sahalarında birikmesini önler. Böylelikle çevre kirliliği ve atık yönetimi sorunları azalır.
Ekonomik İmkânlar: Hurda metal sektörü, istihdam olanakları ve ekonomik fırsatlar yaratır. Geri dönüşüm tesisleri, hurda metallerin toplanması, ayrıştırılması, işlenmesi ve satışı için önemli ölçüde istihdam sağlar.
Maliyet Tasarrufu: Yeni metal üretimine nazaran hurda metaller genel olarak daha düşük maliyetlidir. Dolayısıyla üretim maliyetleri düşer ve bu da sektörün rekabet gücünü artırır. Sürdürülebilirlik: Hurda metallerin geri dönüştürülmesi sürdürülebilirlik açısından önemli bir katkı sağlar. Bu sayede kaynaklar daha etkin bir şekilde kullanılır, çevresel etkiler azalır ve döngüsel bir ekonomiye yönelik adımlar desteklenir.
Söz konusu unsurlar, hurda sektörünün kaynakların etkin kullanımı, sürdürülebilir çevre ve ekonomik faydalar açısından büyük önem taşıdığına işaret eder.
Hurda Fiyatlarındaki Beklentiler Nedir?
Mevcut piyasaların tümünde olduğu gibi Türkiye piyasasında da fiyatların genel seviyesini belirleyen birçok etken bulunuyor ve hurda fiyatları da bu konuya dahil. Genel olarak hurda fiyatlarındaki değişiklikler Londra Metal Borsası'ndaki hurda malzemelerin piyasa değeri ve işlem hacminden kaynaklanıyor. Bu durum ise tüm dünya hurda piyasasını yönlendiriyor.
Hurda fiyatlarındaki değişimi yönlendiren önemli etkenlerden biri de söz konusu hurdanın ve mevcut madenin ülke içindeki varlık durumu ve bulunabilir olmasıdır. Nitekim maden zengini ülkelerdeki hurda fiyatlarının dış piyasa dalgalanmaları karşısında kırılgan olmadığı biliniyor. Ancak bizim ülkemiz gibi maden açısından diğer coğrafyalara kıyasla zengin olmayan ülkelerde dış piyasalardaki ani dalgalanmaların iç piyasaya etkisi oldukça yüksek oluyor.
Örneğin Türkiye'nin bakır rezervleri dünya bakır rezervlerinin %0,7'sini oluşturuyor. Türkiye'de tüketimi karşılayacak miktarda bakır madeni bulunmadığı için kalan ihtiyaç yurt dışından yapılan ithalatla karşılanıyor. Bu durum nedeniyle hurda bakır fiyatları da dış piyasalardaki dalgalanmalardan büyük ölçüde etkileniyor. Ayrıca döviz kurlarındaki hareketler de ülke içinde hurda bakır fiyatlarının yüksek olmasına ve kontrolün dış piyasaya geçmesine neden oluyor. Dünyada boksit halinde bulunan alüminyum madeninde de aşağı yukarı aynı koşullar mevcuttur. Türkiye dünya alüminyum rezervinin %1’ini barındırıyor. Bu sebeple hurda alüminyum fiyatlarındaki dalgalanma da dış piyasa koşullarına bağlı olarak değişiyor. Bakır, kurşun ve çinkodan oluşan bir alaşım olan pirinç (sarı) ise bu metallerin değişkenliklerine bağlıdır. Hurda pirinç fiyatlarının hurda bakır fiyatlarına yakın olmasının nedeni de karışımdaki yüksek bakır oranından (%61-70) kaynaklanır.
En çok kullanılan metallerden biri olan demir ise Türkiye'de üretim açısından yeterli seviyededir. Nitekim veriler, üretilen demir miktarının tüketilen demir miktarından fazla olduğunu gösteriyor. Hurda demir fiyatları ise iç piyasaya ve arz-talep dengesine bağlıdır. Demir hurdasının yaygın olarak kullanılması ve geniş bir kullanım alanına sahip olması nedeniyle hurda demir fiyatı diğer madenlere kıyasla oldukça düşük bir seyir izliyor. Ancak yurt içi fiyat endeksleri ve enflasyon oranları hurda demir fiyatlarındaki değişimi tetikleyebiliyor. Fiyat endeksleri ve enflasyon oranlarının yükseldiği dönemlerde demir fiyatları ve buna paralel olarak hurda demir fiyatları yükselebilir.
Hurda fiyatlarındaki dalgalanmalara sebep olan faktörleri kısaca özetlersek:
**Arz-Talep Dengesi: **Hurda fiyatları arz ve talep dengesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Eğer hurda metal talebi yüksek ve arzı düşük ise fiyatlar yükselebilir. Özellikle inşaat, otomotiv ve imalat gibi sektörlerden gelen talep, hurda talebini etkileyebilir. Ancak çevreye duyarlı olma ve geri dönüşüm konusundaki artan farkındalık ve çabaların etkisiyle ve piyasaya giren birçok yeni hurdacı sayesinde bazı hurda metallerin arzı arttı. Bu faktörlerin bir araya gelmesi hurda fiyatlarında dalgalanmalara yol açabilir.
Döviz Kurları: Hurda metaller genellikle uluslararası piyasalarda işlem gördüğü için döviz kurları hurda fiyatlarını doğrudan etkiliyor. Örneğin, yerel para biriminin değer kaybetmesi, hurda metal ithalatını daha pahalı hale getiriyor ve fiyatları etkiliyor. Ayrıca yurt dışında hurda alıcılarının tedarikçilerini sürekli değiştirmesi oldukça yaygın bir durumdur. Özellikle Vietnam ve Endonezya gibi para birimi değer kaybeden ülkeler, en iyi fiyatı alabilmek için sık sık tedarikçi değiştirerek hurda metal piyasasında fiyat dalgalanmalarına neden oluyor.
Ekonomik Durum: Ekonomideki gelişmelerin hurda fiyatlarındaki beklentiler üzerinde etkisi olabilir. Ekonomik büyüme ve sanayi üretim seviyeleri hurda talebini artırabilir ya da azaltabilir. Örneğin ekonomik durgunluk dönemlerinde, inşaat ve imalat sektörlerindeki hurda talebi düşebilir ve bu da hurda fiyatlarını etkileyebilir.
Jeopolitik Unsurlar: Coğrafi gelişmeler, politik anlaşmazlıklar, dış ticaret politikaları ve gümrük tarifeleri gibi faktörler hurda fiyatlarında etkili olabilir. Özellikle hurda ticaretine getirilen sınırlamalar, ithalat ve ihracat politikaları fiyatları etkileyebilir.
Stok Miktarları: Çin ve Hindistan gibi ülkeler dünyanın en büyük hurda metal alıcıları arasında yer alıyor. Eğer bu ülkelerin stoklarında fazla miktarda hurda metal varsa ya da Çin örneğinde olduğu gibi kendi hurdalarını kârlı bir biçimde işleme kapasitesine sahipler ise diğer ülkelerden daha fazla metal ithal etmeyi durdurabilirler. Bu durum ise fiyatlarda düşüşe yol açabilir. Bunun tersine ihtiyaç duyduklarından daha az hurda metale sahip olmaları halinde ise diğer ülkelerden daha fazla hurda metal satın almak isteyecekler ve dolayısıyla fiyatlar da yükselecektir.
Bölgesel Faktörler: Hurda fiyatları benzin ve yakıt maliyetleri gibi çeşitli nedenlerle bölgesel olarak değişiklik gösterebilir. Hurda metal, dünyanın farklı yerlerine veya limanlarına nakliye maliyeti de dâhil olmak üzere sevk edildiği için fiyatlar da bu duruma paralel olarak değişebilir.
Genel olarak, tüm bu faktörlerin birleşimi ve diğer ekonomik, politik ve çevresel unsurlar hurda fiyatlarının dalgalanmasına neden olabilir. Dolayısıyla hurda fiyatlarını tahmin etmek oldukça zordur çünkü piyasadaki fiyatları etkileyen birçok değişken söz konusudur.
